Vì sao cùng một thiết kế nhưng tuổi thọ công trình lại khác nhau?

Trong thực tế xây dựng, không ít trường hợp hai công trình được thiết kế giống hệt nhau về bản vẽ, quy mô và công năng sử dụng, nhưng sau một thời gian đưa vào vận hành lại có sự chênh lệch lớn về độ bền. Có công trình duy trì kết cấu vững chắc hàng chục năm, trong khi công trình khác xuống cấp chỉ sau vài năm sử dụng. Vậy nguyên nhân nào dẫn đến sự khác biệt này? Câu trả lời nằm ở những yếu tố tưởng chừng quen thuộc nhưng lại quyết định trực tiếp đến tuổi thọ công trình.

Các yếu tố quyết định đến tuổi thọ công trình

1. Chất lượng vật liệu xây dựng

Vật liệu xây dựng là “xương sống” của công trình. Bê tông, thép, gạch, xi măng hay sơn phủ đều ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng chịu lực, chống thấm và độ bền tổng thể. Nếu VLXD không đạt chuẩn, công trình dễ xảy ra hiện tượng nứt, thấm nước hoặc nhanh xuống cấp. Đây cũng là lý do các tiêu chuẩn kỹ thuật và chứng nhận hợp quy VLXD được đưa ra để kiểm soát chất lượng trước khi lưu hành. Việc lựa chọn đúng vật liệu đã được kiểm định không chỉ giúp công trình bền vững hơn mà còn giảm chi phí bảo trì về lâu dài.

2. Quy trình thi công và tay nghề

Dù thiết kế hoàn hảo, nhưng nếu khâu thi công không đúng kỹ thuật thì tuổi thọ công trình sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Một vài lỗi phổ biến có thể kể đến như: trộn bê tông sai tỷ lệ, lắp đặt cốt thép không chuẩn, xử lý nền móng sơ sài hay bỏ qua công đoạn chống thấm. Những sai sót nhỏ trong quá trình thi công đều có thể dẫn đến hậu quả lớn sau này. Do đó, đội ngũ thi công cần tay nghề vững vàng, có sự giám sát chặt chẽ của kỹ sư để đảm bảo mọi hạng mục đúng quy chuẩn kỹ thuật.

3. Điều kiện môi trường và sử dụng

Công trình xây dựng không tồn tại trong môi trường lý tưởng mà phải đối mặt với tác động từ khí hậu, độ ẩm, nhiệt độ và cả môi trường hóa chất ăn mòn. Ví dụ, công trình ven biển thường chịu ảnh hưởng muối mặn gây gỉ sét cốt thép nhanh hơn so với công trình trong đất liền. Ngoài ra, thói quen sử dụng và mức độ bảo dưỡng định kỳ cũng quyết định tuổi thọ công trình. Một công trình thường xuyên được bảo trì, kiểm tra nứt gãy, xử lý chống thấm sẽ bền lâu hơn so với công trình bị bỏ mặc trong suốt quá trình sử dụng.

4. Yếu tố pháp lý và kiểm soát chất lượng

Không thể bỏ qua vai trò của các quy định pháp lý trong quản lý chất lượng công trình. Luật Xây dựng và các tiêu chuẩn quốc gia (TCVN, QCVN) yêu cầu vật liệu trước khi đưa vào sử dụng phải được chứng nhận hợp chuẩn, hợp quy. Đây là “lá chắn” ngăn chặn tình trạng vật liệu kém chất lượng tràn vào công trình. Đồng thời, quá trình nghiệm thu, kiểm định và giám sát cũng góp phần bảo đảm công trình được thi công đúng thiết kế và đạt chuẩn an toàn. Sự nghiêm túc tuân thủ pháp luật của chủ đầu tư và nhà thầu sẽ là yếu tố then chốt giúp công trình duy trì độ bền đúng như kỳ vọng.

Muốn tuổi thọ công trình bền vững cần làm gì?

Để một công trình duy trì được độ bền vững theo thời gian, yếu tố tiên quyết chính là chất lượng vật liệu xây dựng. Trước khi đưa vào sử dụng, VLXD cần phải có chứng nhận hợp quy theo quy định pháp luật. Đây không chỉ là thủ tục bắt buộc, mà còn là sự đảm bảo rằng vật liệu đáp ứng các yêu cầu về cơ lý, độ an toàn và khả năng chịu tải trong thực tế. Công trình sử dụng vật liệu đã được chứng nhận hợp quy sẽ hạn chế tối đa nguy cơ nứt gãy, thấm dột hay xuống cấp sớm.

Bên cạnh đó, để gia tăng tuổi thọ công trình, cần chú trọng thêm một số yếu tố:

Thi công đúng kỹ thuật: đảm bảo các công đoạn từ xử lý nền móng, trộn bê tông, lắp đặt cốt thép đến hoàn thiện đều được giám sát chặt chẽ.
Chọn đội ngũ thi công và tư vấn chuyên môn: tay nghề và trách nhiệm của kỹ sư, nhà thầu có ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng công trình.
Bảo trì và kiểm tra định kỳ: phát hiện sớm các vết nứt, thấm dột, hư hỏng để xử lý kịp thời.
Tính đến điều kiện môi trường: đối với công trình ở vùng ven biển, khu vực ngập nước hay môi trường ăn mòn, cần có biện pháp bảo vệ và vật liệu phù hợp hơn.

Có thể thấy, tuổi thọ công trình không chỉ phụ thuộc vào bản thiết kế ban đầu mà còn chịu tác động từ nhiều yếu tố như chất lượng vật liệu, kỹ thuật thi công, điều kiện môi trường và mức độ tuân thủ pháp lý. Chính sự khác biệt trong từng khâu này đã tạo nên khoảng cách về độ bền vững giữa các công trình dù cùng một thiết kế. Vì vậy, để công trình duy trì giá trị lâu dài, việc lựa chọn vật liệu xây dựng đạt chứng nhận hợp quy, thi công đúng chuẩn và bảo dưỡng định kỳ là điều không thể xem nhẹ. Đó cũng là chìa khóa để biến một bản thiết kế trên giấy thành công trình thực tế bền vững với thời gian.